Wat is een diastase?

Het wijken van de rechte buikspieren (diastase)  op de middellijn van de bindweefselpeesplaat die de rechte buikspieren met elkaar verbindt (de linea alba). Deze plaat loopt van de onderkant van het borstbeen naar de bovenkant van het schaambot en is normaal gesproken ongeveer 1 cm breed. Deze diastase kan langs de gehele lijn optreden.

Tijdens de zwangerschap kan deze lijn meerekken tot 2 à 2,5 cm. Daarna kan er een breukje optreden, die bij het voelen met de vinger meer dan die 2,5 cm breed is.

Wat is de oorzaak van een diastase tijdens de zwangerschap?

Hormonaal

1. Door toename van vooral het hormoon oestrogeen in de zwangerschap vindt er een verweking van dit peesblad plaats.
2. Door toename van het hormoon relaxine neemt de actieve stabiliteit af ten gevolge van een spanningsverlaging van spieren. Ze worden dus ‘slomer’ (≠ slapper) en dan wordt snel bewegen (corrigeren) moeilijker en kost meer energie. Door a. en b. daalt de belastbaarheid van het peesblad, wat kan leiden tot een diastase.

Toename mechanische belasting
Door de groei van de baby, de moederkoek (placenta) en de baaarmoeder (uterus) ontstaat er ook rek op de rechte buikspieren, vooral na de 6e maand.

Buikspieren

1. Als de buikspieren te sterk zijn. Een hoge spanning op de buikspieren zorgt ervoor dat bij aanspannen van deze spieren er relatief nog harder aan het, enigszins verweekte, peesblad getrokken.
2. Als de buikspieren te zwak zijn is er een totale afgenomen lokale belastbaarheid van de totale buikwand

Sterkte/zwakte van het peesblad in aanleg
Het kan ook zijn dat je gewoon geboren bent met zwakker steunweefsel. Dat is pech en daar kun je niets aan doen.
NB. Om een diastase te voorkomen is het belangrijk om de rechte buikspieren niet tegen de zwaartekracht in te oefenen. Vanuit ruglig kan de vrouw het best via de zijkant overeind komen!

Wat is er in de wetenschap bekend?

Welke factoren beïnvloeden het ontstaan van een diastase?

–       Zwangerschap > 34 jaar
–       Al eerder een keer bevallen zijn
–       Eerder bevallen zijn met een keizersnede
–       Vaker zwanger zijn geweest
–       Zwanger zijn van een meerling
–       Een grote baby verwachten
–       Een hoog gewicht hebben tijdens de zwangerschap
–       Veel vruchtwater hebben

Wat kunnen de gevolgen zijn van een diastase?

a.     functieverlies de rechte buikspieren.
Deze spier is een onderdeel van een belangrijke spierketen voor de mobiliteit en stabiliteit van de romp. De volgende klachten kunnen optreden:

• Houdingsproblemen
• Stabilisatieproblemen
• Problemen bij het voorover-, achterover- en zijwaarts buigen van de romp (vb. omdraaien in bed, aankleden etc.)

b.    afname van de spierkracht van spiergroepen die samenwerken met de rechte buikspieren waardoor er afname ontstaat van

1. de lokale belastbaarheid van de rug à eerder rugklachten
2. de mogelijkheid om kracht te ontwikkelen om de buikdruk te verhogen (bij hoesten, niezen en persen) waardoor er mogelijke problemen ontstaan bij de ademhaling en moeilijkheden bij het persen tijdens de bevalling.
3. de inwendige steun van de ingewanden. Dit kan problemen veroorzaken bij het ontlasten en cosmetische problemen omdat de buik niet meer is zoals het was.
4. de lokale belastbaarheid van gehele buikinhoud, incl. de  baby, tijdens de zwangerschap.

Waar en wanneer ontstaat een diastase?

Wanneer?

• In het jaar van de zwangerschap, meestal rond het 2e trimester. Maar ook in het 3e trimester wordt melding gemaakt van een toename van het aantal vrouwen met diastase.
• De 1e 3 dagen na de bevalling heeft bijna 50% van de vrouwen een diastase
• Drie maanden na de bevalling heeft ca. 36% nog een diastase, waarbij de mate van diastase duidelijk kan verschillen.

NB. Het vroegtijdig aandacht schenken aan herstel en training van de buikspieren tijdens de postpartumperiode blijkt een gunstig effect op de afname van de diastase te hebben.

Waar?

Met name rond de navel, minder vaak onder de navel (maar kan dus wel!).

Hoe kan een diastase getest worden?

A.    Voor de bevalling (prepartum)

• Je kunt het testen in deze fase vooral als er een tuut op de buik zit en als er (ook al eerder) klachten zijn geweest.
• zorg dat je advies krijgt hoe hiermee om te gaan in het kraambed.
• Het is aannemelijk dat vrouwen, die prepartum in goede conditie zijn door juiste begeleiding, ook postpartum beter hun houding kunnen corrigeren en handhaven, waardoor minder kans op een diastase en/of sneller daarvan herstellen. Zorg dus dat je in goede conditie bent bijvoorbeeld door een ZwangerFit programma te volgen.

B.    Na de bevalling (postpartum)

• in de 1e les na de bevalling kun je het zelf testen:

werkwijze:

• Ga op je rug liggen met opgetrokken knieën; zet de knieën niet tegen elkaar, plaats je voeten op heupbreedte, je armen op onderlaag, je hoofd op een kussen.
• Leg je vingers net boven de navel op je blote huid
• Maak een onderkin en til je schouders en hoofd op totdat de schouderbladen los van de onderlaag komen
• Tast nu met je vingers de gehele linea alba af in de lengte en breedte.

NB. Een veelgebruikte norm voor aanwezigheid van een diastase is een verbreding van het peesblad van meer dan 2 vingerbreedtes.

Ernst van de diastase:

	Lengte	Breedte
Lichte diastase	5	1
Matige diastase	5-8	1-2,5
Ernstige diastase (≈ navelbreuk)	10-16	2,5-4

Herstel van een diastase:

 

	Herstel
Lichte diastase	Meestal spontaan wanneer vnl. de rechte buikspieren zijn normale spierkracht weer heeft gekregen.
Matige diastase	Door functionele (keten)training, gerichte spierversterkende oefeningen van de buikspieren en houding- en instructie voor dagelijks bewegen binnen individuele sessies, begeleid door een fysiotherapeut. Voornaamste doelstelling: versterken van het totale spierkorset en met name de buikwandspieren.
Ernstige diastase (≈ navelbreuk)	Operatieve ingreep indien de drukverhogingen in de buik blijvend onvoldoende opgevangen worden (zie verderop).

Wat kun je nog meer doen om een diastase en de klachten te laten afnemen?

Wat kan een fysiotherapeut voor jou betekenen?

A.    Het geven van preventieve instructies

B.    Optimaal activiteitenniveau voorafgaand aan de zwangerschap:

• Met betrekking tot de trainbare componenten zoals spierkracht, uithoudingsvermogen, coördinatie en juiste houding en het gewend zijn om te trainen en te herstellen na belasting

C.    Oefenen van de buikspieren:

• zowel functioneel (training van ketens) als ‘selectief’.

D.    Houdingscorrectie

E.    ADL-adviezen:

• tiltechnieken
• vermijden van zwaar tillen

Evt. extra steun van buitenaf middels een korset of een doek als aanvulling op het oefenprogramma.

Hoe kun je zelf oefenen?

Op een Zwangerfit cursus leer je hoe je het beste je romp en bekken kunt stabiliseren.

– Voor elke oefening je:

• de basis-stabilisatie uitvoeren
• de houding corrigeren
• de bekkenbodem aanspannen
• uitademen bij kracht zetten.

Wat te doen in het kraambed?

In lig met opgetrokken knieën.

1. Bekkenbodemspieren aanspannen
2. Dwarse buikspieren (= mm. transversus) aanspannen (=basisstabilisatie)
3. tijdens de uitademing met een hand naar tegenovergestelde knie reiken en daarbij het hoofd een klein stukje optillen van de onderlaag (= schuine buikspieren). De schouders blijven echter op de matras. Daarna de andere kant.
4. Doe dit 3 keer per dag in series van 10 aanspanningen.

NB. Probeer vermoeidheid te vermijden en blijf vooral DOORADEMEN, zodat de buikdruk niet extra omhoog gaat!!

• Bij bekken- en/of lage rugklachten à geef steun laag in de rug door evt. een opgerold handdoekje of een klein kussentje in de rug te leggen.
• Als er een zgn. ’tuut’ optreedt ( = uitpuilen van de buikwand): Het is belangrijk dat er dan een therapeut of partner de oefeningen begeleidt met actieve steun van beide handen die kruislings over elkaar heen in de taille aangrijpen en naar elkaar toetrekken. Probeer alleen iets met beide schouders omhoog te komen en daarbij de ene schoudertop naar de tegenovergestelde knie te laten wijzen en andersom.

Hoe verder vanaf 2e week na de bevalling

• Doe dezelfde oefening alleen nu met beide handen tegelijk naar de rechter- en linkerknie en het hoofd iets optillen.

NB. Alert blijven op het evt. optreden van de ‘tuut’

Wat te doen na die 2e week?

Als de eerste twee oefeningen zonder weerstand probleemloos gaan

1. tegen weerstand om en om de hand van de tegenoverliggende arm tegen de knieplaatsen en weerstand geven aande knie daartegen optrekken.
   1. Weerstand opvoeren van submax. naar max.
   2. In kortlig, zit en stand (diagonaal)
2. bij voldoende buikspierspanning kan de oefening verzwaard worden door nu de hand van de arm aan dezelfde kant als het been de weerstand te laten geven.

Tijdens een postpartumcursus

• Gecombineerde buikspier- en bekkenbodemoefeningen, waarbij de basis-stabilisatie, de schuine en dwarse buikspieren betrokken moeten worden.
  • Het liefst in functionele spierketens.
  • Dus ook de spieren die precies tegenovergesteld  van de buikspieren werken in billen en rug trainen

NB. Alle bovenstaande oefeningen zijn zowel preventief als therapeutisch geschikt .

Let op: Zeker geen sit-ups, wel goed lette op houding en correct beweging en lichte buikspieroefeningen in keten. Pas ook op dat je de buikdruk niet opvoert (zie adviezen buikdruk bij een verzakking, deze gelden net zo goed voor de diastase).

Wat als het allemaal niet helpt, wat zijn er dan nog voor mogelijkheden?

Operatieve ingreep

• Chirurgisch herstel van een diastase wordt vaak gedaan in combinatie met een buikcorrectie. De 1e maand postoperatief wordt de buik van buitenaf ondersteund, daarna de eerder beschreven oefentherapie. Een ingreep kan alleen worden uitgevoerd als er geen kinderwens mee is.
• Aanbeveling: Voor de operatie is het belangrijk  pre-operatief om de basisstabilisatie aan te leren.

LET OP: Tegenwoordig moet je de ingreep waarschijnlijk zelf betalen. Informeer dus goed bij je zorgverzekeraar of er een optie is dat het betaald wordt. Dit zal gebaseerd zijn op het feit dat er geen bewijs is dat een diastase functionele problemen geeft. Er is een rechtszaak over geweest (van een patiënt contra zorgverzekering) en er is dus jurisprudentie over waarop een zorgverzekeraar zijn besluiten zal staven.

Kans dat het niet lukt of terugkomt (recidief)

• Als de spierspanning van de rechte buikspieren zich goed herstelt, dan zal een lichte vorm van diastase zonder restklachten herstellen.
• Echter bij een volgende zwangerschap kan de diastase wel weer progressief toenemen. De preventieve oefeningen en instructies zoals hierboven staan zijn dus belangrijk.
• Door alert te zijn op een recidief kun je zo nodig professioneel begeleid worden en daarmee het optreden en de gevolgen van de diastase zoveel mogelijk beperken.